Małopolska staje dziś przed wyzwaniami, jakie stawia przed nią Europejski Zielony Ład (EZŁ) - nowa strategia UE, której celem jest transformacja gospodarcza krajów członkowskich UE.
W obliczu ambitnych wyzwań związanych z transformacją energetyczną, UE zapewnia wsparcie finansowe dla tych regionów, które najbardziej odczują jej negatywne skutki. Służyć ma temu Mechanizm Sprawiedliwej Transformacji.
Inicjatywa START
W październiku 2019 r. Małopolska otrzymała do realizacji projekt START, w ramach, którego eksperci unijnej Platformy Regionów Węglowych w Transformacji (CRinT) pomagają w wypracowaniu projektów pilotażowych, które mają złagodzić negatywne skutki społeczno-gospodarczej transformacji energetycznej zachodniej części regionu. Województwo Małopolskie znalazło się wśród 7 regionów w Europie wybranych do wsparcia w ramach pomocy technicznej dla regionów węglowych. Pierwsze spotkanie z przedstawicielami SEKRETARIAT-u Platformy CRinT miało miejsce jeszcze w styczniu 2020 r, ajego celem była ocena społeczno-gospodarcza obszarów węglowych zachodniej Małopolski. Od tego czasu prowadzonyjest intensywny dialog z gminami, przedsiębiorstwami, jednostkami naukowymi oraz organizacjami pozarządowymi, w celu wypracowania najlepszych rozwiązań, które złagodzą negatywne skutki transformacji energetycznej. Do końca 2020 r. do Departamentu Środowiska (koordynator projektu) wpłynęło ponad 60 propozycji projektów inwestycyjnych (społecznych, gospodarczych i środowiskowych), o całkowitej wartość blisko 4 mld zł. Do wsparcia w ramach inicjatywy START, Zarząd Województwa Małopolskiego (ZWM) w styczniu 2021 wybrał 4 projekty o łącznej wartości 767 mln zł. Obecnie finalizowane są prace nad przygotowaniem kompletnych projektów gotowych do wdrożenia ze środków FST.
Spotkanie z ekspertami START
Platforma Regionów Węglowych
W styczniu 2020 r. Województwo dołączyło do Platformy Regionów Węglowych w Transformacji. Platforma jest miejscem rozwijania - we współpracy z ekspertami - regionalnych strategii i projektów transformacji energetycznej, a także wymiany wiedzy i dobrych praktyk, jak również rzecznictwa dla interesariuszy zaangażowanych w proces. Oficjalne dołączenie Małopolski do Platformy miało miejsce w listopadzie 2020 r.
Fundusz Sprawiedliwej Transformacji
Od blisko roku ZWM prowadzi intensywny dialog z polską stroną rządową i Komisją Europejską o włączenie Małopolski do wsparcia ze środków Funduszu Sprawiedliwej Transformacji (czołowy flar Mechanizmu Sprawiedliwej Transformacji). Szansą na objęcie wsparciem ze środków FST w Małopolsce ma podregion oświęcimski (powiaty chrzanowski, olkuski, oświęcimski i wadowicki). Warunkiem niezbędnym do ubiegania się o środki z FST jest przygotowanie Terytorialnego Planu Sprawiedliwej Transformacji (TPST). Do jego przygotowaniu zaproszonych zostało ponad 30 przedstawicieli ze świata nauki, administracji rządowej i samorządowej, organizacji pozarządowych i biznesu. Właściwy dokument został przygotowany do końca czerwca br. Ostateczna decyzja w zakresie uwzględnienia Małopolski Zachodniej oraz wysokości kwoty alokacji zostanie podjęta po uzgodnieniach na poziomie Komisji Europejskiej i polskiego Rządu. Decyzja ta zapadnie na początku 2022 r.
Współpraca
Dodatkowo, aby wesprzeć proces transformacji energetycznej, Małopolska rozpoczęła współprace z kluczowymi partnerami, tj. Tauron Polska Energia, ORLEN Południe S.A. oraz Grupą Azoty, a jej celem jest podjęcie wspólnych działań w zakresie dążenia do osiągnięcia neutralności klimatycznej. Wsparciem dla procesu transformacji niskoemisyjnej całej Małopolski ma być również rozpoczęty w styczniu br. projekt zintegrowany LIFE EKOMAŁOPOLSKA. Projekt realizowany jest we współpracy z 27 partnerami, w tym Ministerstwem Rozwoju i Technologii, Województwem Śląskim i Akademią Górniczo-Hutniczą w Krakowie ora 21 małopolskimi powiatami. Projekt będzie między innymi wspierał wypracowanie i przygotowanie projektów inwestycyjnych, które będą mogły zostać sfinansowane ze środków FST.
Spotkanie z gminami Małopolski Zachodniej
dr Justyna Mazurkiewicz
Kierownik Zespołu Klimatu Departament Środowiska,
Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskieg
