Obecnie outsourcing usług biznesowych (czyli wydzielenie ich ze struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa i przekazanie do wykonania innym podmiotom) stanowi zjawisko o rosnącym znaczeniu dla światowej gospodarki.
Ze względu na zwiększającą się międzynarodową konkurencję, usługi biznesowe i powiązane procesy przenoszone są z firm działających w krajach wysoko rozwiniętych do miejsc, w których tego rodzaju działalność charakteryzuje się optymalnymi relacjami między kosztami a jakością. Oprócz korzyści dla międzynarodowych firm zajmujących się outsourcingiem, ich partnerzy biznesowi w gospodarkach wschodzących zyskują możliwość rozwoju, a regiony, w których się znajdują, zyskują nowe perspektywy.
Outsourcing zapewnia nie tylko dostęp do innowacji, know-how i rynków globalnych, ale przede wszystkim umożliwia uczestnictwo w międzynarodowych łańcuchach wymiany. Ma to również duży wpływ na jakość działalności gospodarczej podmiotów działających na rynkach wschodzących ze względu na nowe wzorce współpracy. Zjawisku temu towarzyszą znaczące zmiany we wzorcach zachowań zarówno podmiotów gospodarczych, jak i osób fizycznych, a zatem wywiera ono istotny wpływ na praktyki i wartości biznesowe, a także na kulturę.
Outsourcing stanowi prawdziwe wyzwanie dla krajów goszczących ze względu na jego potencjalną mobilność. Firmy outsourcingowe stosunkowo łatwo zmieniają partnerów biznesowych i lokalizacje, zasadniczo ze względu na brak konieczności ponoszenia dużych inwestycji. Innym ważnym czynnikiem w tym względzie jest zacięta międzynarodowa konkurencja w przyciąganiu inwestycji zagranicznych. Stąd podstawowym problemem z perspektywy krajów goszczących staje się stworzenie odpowiednich warunków dla rozwoju tego typu przedsiębiorstw. O odpowiedź na pytanie o stopień zakorzenienia (rozumiany jako prawdopodobieństwo przeniesienia działalności gospodarczej w inne miejsce) sektora outsourcingu w regionie nie jest łatwo z wielu powodów. Podlega ono zmianom wynikającym z różnego typu presji pochodzących zarówno z otoczenia zewnętrznego jak i wewnętrznego. Czynniki zewnętrzne, jak wzrost relatywnej atrakcyjności innych lokalizacji, ze względu na dostępne tam zasoby, poziom bezpieczeństwa ich ochrony, czy też zachodzące zmiany technologiczne, powodujące zastępowanie pracy ludzkiej, mogą doprowadzić do decyzji o relokalizacji lub zwiększyć jej prawdopodobieństwo.
Zakorzenienie wynika głównie z dostępności dobrze wykwalifikowanej, mówiącej obcymi językami i wciąż tańszej w stosunku do krajów Europy Zachodniej siły roboczej. Ta ostatnia z kolei ceni sobie jakość życia jaką oferują aglomeracje. Możemy więc mówić o swoistym typie ciągnionego zakorzenienia, w ramach którego globalne korporacje sektora outsourcingu są związane z lokalizacjami zapewniającymi kreatywnych pracowników o odpowiednim stosunku generowanej przez nich wartości dodanej w stosunku do wynagrodzeń. Z kolei tego typu pracownicy czują się zakorzenieni w metropoliach oferujących wysoką jakość życia, która staje się nie tylko atrakcyjna dla pracowników danego kraju, ale także w coraz większym stopniu dla cudzoziemców. Tak więc metropolie, dzięki zdolności do przyciągania (lub zatrzymywania, jak w przypadku absolwentów studiów wyższych) wykwalifikowanych kadr, stają się kluczowym czynnikiem zakorzenienia analizowanego sektora, który poszukuje rozproszonych zasobów opartych na wiedzy.
Zgodnie z najnowszym raportem Tholons, Kraków to najatrakcyjniejsze w Europie Środkowej i drugie w Europie (po Dublinie) a zarazem 11. na świecie miejsce do lokowania inwestycji w zakresie usług outsourcingowych. W I kw. 2019 r. w Polsce funkcjonowało 1,4 tys. centrów usług biznesowych zorientowanych na eksport a łączne zatrudnienie w tym sektorze wynosiło 307 tys. pracowników. Kraków stanowi największy ośrodek nowoczesnych usług biznesowych w Polsce, gdzie wg danych ABSL za I kwartał 2019 r., działało 217 centrów usług BPO, SSC, IT, R&D, które zatrudniały łącznie 70 tys. pracowników (a wg danych ASPIRE było to aż blisko 80 tys. osób). Otwartym pytaniem pozostaje wpływ pandemii na funkcjonowanie i przyszłą dynamikę tego sektora.
Łukasz Mamica
Katedra Gospodarki Publicznej, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie.
