Rok 2023 r. przebiegał w Małopolsce pod hasłem dużej aktywności o zasięgu międzynarodowym, ale i wartościowej rywalizacji. Nasze województwo przystąpiło bowiem do zmagań na szczeblu europejskim, walcząc o tytuł Europejskiego Regionu Przedsiębiorczości (ERP) na 2024 r. w konkursie ogłoszonym przez Komitet Regionów UE.
Rywalizacja ta nie była łatwa z uwagi na ogromną konkurencję. Konkurs ERP jest bowiem kierowany do miast i regionów z 27 krajów Unii, a każdego roku nagradzane są tylko 3 najlepsze regiony. Co więcej, Małopolska posiada już tytuł ERP, który otrzymała na 2016 r. jako pierwsze polskie województwo, więc ponowne znalezienie się na podium było nie lada wyzwaniem.
Tytuł ERP w danym roku otrzymują te regiony, które posiadają przyszłościowe wizje rozwoju i wspierania przedsiębiorczości oraz efektywnie wydatkują środki publiczne, w tym fundusze europejskie, na rzecz rozwoju gospodarczego. Konkurs jest organizowany od 2011 r. przez Komitet Regionów UE, we współpracy m.in. z Komisją Europejską i Parlamentem Europejskim. Jury reprezentują więc przedstawiciele najważniejszych unijnych instytucji.
Małopolska po raz kolejny udowodniła, że zasługuje na to, aby być w europejskiej czołówce. Zaprezentowana przez nasz region strategia spotkała się z ogromnym uznaniem jury konkursu, które jednogłośnie postanowiło przyznać Małopolsce specjalną nagrodę – wyróżnienie „Europejskiego Regionu Przedsiębiorczości 2024”. Warto podkreślić, iż tego typu wyróżnienie nie było przyznawane nigdy w trzynastoletniej historii konkursu.
Województwo Małopolskie zostało docenione przede wszystkim za silne partnerstwo regionalne i zaangażowanie wielu instytucji w działania służące wzmacnianiu potencjału biznesowego i innowacyjnego regionu. Dużą rolę odegrała też gotowość do bycia ośrodkiem eksperckiej wiedzy oraz partnerem do współpracy dla ukraińskich instytucji otoczenia biznesu i przedsiębiorców. Otwartość regionu zarówno na problemy naszych wschodnich sąsiadów, ale też na innowacje i możliwości jakie niosą nowoczesne technologie dla regionu, znalazła uznanie w oczach jury konkursu. Podczas ceremonii wręczenia nagród ERP w Brukseli w lipcu 2023 r., Marszałek Witold Kozłowski podkreślał: Jako region na przestrzeni lat zrobiliśmy ogromny skok rozwojowy. Dawniej czerpaliśmy ze wsparcia i doświadczeń innych regionów, bardziej rozwiniętych. To dostarczyło cennych inspiracji i motywacji. Dziś chcemy się dzielić tym z innymi regionami, w szczególności Ukrainą, która stoi u progu Unii Europejskiej.
Zwrócenie się Małopolski w stronę ukraińskich partnerów nie było przypadkowe. Warto zaznaczyć, że Polska, w tym nasz region, jest dla instytucji i firm z Ukrainy bardzo wiarygodnym partnerem, z uwagi na bliskość geograficzną i kulturową. Małopolska jest w czołówce jeśli chodzi liczbę firm z kapitałem ukraińskim (2. miejsce) czy rejestrowanych przez obywateli Ukrainy (tylko w 2022 r. założyli oni ok. 16 tys. jednoosobowych działalności gospodarczych). Przez ostatnie lata województwo małopolskie zgromadziło ogromny pakiet wiedzy i doświadczeń, m.in. z zakresu wdrażania funduszy europejskich, budowania ekosystemu przedsiębiorczości, tworzenia strategii innowacji. Eksperci z Małopolski są chętni dzielić się tą wiedzą z instytucjami z Ukrainy, by dzięki temu mogli oni zbudować na nowo swój potencjał gospodarczy na poziomie europejskim. Działające w regionie Centrum Business in Małopolska przez cały czas aktywnie działa na rzecz wsparcia firm z Ukrainy, które po wojnie relokowały swoją działalność do Małopolski lub planują to zrobić. Są to głównie usługi informacyjne
i doradcze oraz spotkania networkingowe. W tym zakresie region blisko współpracuje z Polską Agencją Inwestycji i Handlu, ale też innymi instytucjami, w tym z Ukrainy. Centrum Business in Małopolska wspiera też firmy z naszego regionu, które planują swoją ekspansję na rynek ukraiński, angażując się w odbudowę tego kraju, m.in. poprzez misje gospodarcze.
Działaniom opisanym w małopolskiej strategii do konkursu ERP przyświeca hasło „Odpowiedzialna przyszłość”. Odzwierciedla ono najważniejsze wartości, które od lat towarzyszą inicjatywom podejmowanym w regionie. Po pierwsze jest to rozwój zrównoważony, wykorzystujący lokalny potencjał i możliwości, ale jednocześnie zakładający aktywne wdrażanie nowoczesnych rozwiązań i czerpanie z międzynarodowych doświadczeń. Po drugie to zdolność do dynamicznego działania, szczególnie w obliczu wyzwań. Tutaj doskonałym przykładem jest chociażby Małopolska Tarcza Antykryzysowa uruchomiona przez Województwo, w ramach której przeznaczono ok. 2,3 mld zł, by walczyć z pandemią COVID-19 i złagodzić jej skutki dla gospodarki. Inny przykład to Małopolska Tarcza Humanitarna niosąca szeroką pomoc dla Ukrainy – Województwo zainwestowało ok. 100 mln zł na wsparcie obywateli Ukrainy w różnych obszarach, w tym edukacji, rynku pracy.
Wyróżnienie dla Małopolski przyznano jednak nieza ambitne hasła i idee, ale za konkretne działania i plany rozwojowe w zakresie wspierania regionalnej gospodarki. To dzięki nim Małopolska od lat dynamicznie się rozwija. To tutaj rodzi się mnóstwo innowacyjnych projektów biznesowych, tu też inwestują największe międzynarodowe firmy, doceniając wysoką jakość kapitału ludzkiego. Warto podkreślić, że w prestiżowym rankingu Tholons Services Globalization City Index 2021, stolica Małopolski – Kraków, zajęła 20. miejsce na świecie wśród miast najbardziej atrakcyjnych dla międzynarodowych usług biznesowych,- a wartość inwestycji zagranicznych, jakie napłynęły do Małopolski w latach 1998–2018, przekroczyła 24,55 mld USD.
Za tym ogromnym potencjałem stoją partnerzy z regionu, którzy pracują na rzecz budowania silnego ekosystemu gospodarczego, wdrażając wiele wartościowych projektów. Wśród przykładów partnerskich inicjatyw warto wymienić chociażby Centrum Business in Małopolska, stworzone przez Województwo Małopolskie, Krakowski Park Technologiczny i Małopolską Agencję Rozwoju Regionalnego. Centrum od wielu lat konsekwentnie buduje mocną gospodarczą markę regionu na arenie międzynarodowej, wspiera procesy inwestycyjne w regionie i pomaga małopolskim przedsiębiorcom wchodzić na nowe rynki. Tylko w 2023 roku w Małopolsce wydano aż 60 decyzji o wsparciu na łączną kwotę 2 mld zł deklarowanych nakładów inwestycyjnych. Te inwestycje przyczynić się mają do utworzenia ok. 1 100 nowych miejsc pracy w Małopolsce.
To dzięki silnej pozycji regionu, budowanej na przestrzeni lat, Małopolsce jest regionem otwartym na zmiany gospodarcze i widzi w nich impuls do rozwoju, a nie zagrożenia. Przykładem może być intensyfikacja działań w naszym regionie na rzecz rozwoju technologii wodorowych w odpowiedzi na wyzwania związane z transformacją energetyczną. W województwie powstało Małopolskie Centrum Innowacyjnych Technologii Przechowywania i Transportu Wodoru, które ma integrować w tym obszarze podmioty z różnych sektorów i stymulować nowe projekty. Województwo jest członkiem Europejskiego Sojuszu na rzecz Czystego Wodoru, a tym samym częścią inicjatywy i strategii na rzecz Europy neutralnej dla klimatu. Małopolska koordynuje także pilotażowy projekt wodorowy Hydrogen w ramach międzynarodowej inicjatywy Awangarda, której jest aktywnym członkiem już od wielu lat.
Znalezienie się po raz kolejny w gronie laureatów konkursu „Europejski Region Przedsiębiorczości” to zobowiązanie do dalszej ciężkiej pracy, ale i możliwość aktywnego uczestnictwa w nowych międzynarodowych projektach. Warto zaznaczyć, że sieć ERP tworzą regiony rozwijające się dynamicznie i myślące perspektywicznie, więc wdrażane wspólnie inicjatywy mają duży potencjał. Potwierdzają to doświadczenia Małopolski zdobyte już kilka lat temu, gdy po raz pierwszy nasz region otrzymał tytuł ERP na 2016 r. Wraz z innymi europejskimi partnerami zrealizowaliśmy wówczas projekt STOB Regions, pozyskując środki z Programu Interreg Europa 2014–2020. Jego celem było zwiększenie świadomości przedsiębiorców w zakresie transferu biznesu oraz wsparcie procesu sukcesji w firmach. Rozpoczynając projekt w 2017 r. temat sukcesji nie był jeszcze w Małopolsce tak mocno rozpowszechniony. Jednocześnie oczywistym było to, że małopolskie firmy będą się mierzyć z tym wyzwaniem w najbliższym czasie i jest ogromna potrzeba koncentracji działań regionu na tym obszarze. Dzięki międzynarodowym doświadczeniom i inspiracjom Małopolska uruchomiła wiele nowych inicjatyw. Przykładem jest wdrażany już od kilku lat program „Małopolska Sieć Sukcesorów”, mający na celu podniesienie poziomu gotowości do sukcesji w małopolskich firmach. W jego ramach potencjalni sukcesorzy mogą nie tylko podnosić wiedzę w obszarach ważnych dla transferu biznesu, ale też dzielić się doświadczeniami. Co więcej, podejście do tematu sukcesji w województwie małopolskim zostało zoperacjonalizowane. W 2023 r. przyjęty został „Plan Zarządzania Sukcesją w Małopolsce 2030”, który jest pierwszym dokumentem tego typu na poziomie polskich regionów, opisującym nastawienie regionu do transferu biznesu. Zakłada on rozwinięcie odpowiednich narzędzi wsparcia, które przyczynią się do wzmacniania trwałości i rozwoju firm rodzinnych w regionie.
Przed Małopolską więc mnóstwo nowych wyzwań i szans, które region chce aktywnie wykorzystywać, by wciąż znajdować się w europejskiej czołówce, ale przede wszystkim w dalszym ciągu kreować jak najlepsze warunki do rozwoju przedsiębiorczości. Wyróżnienie ERP z pewnością doda regionowi jeszcze większej energii i motywacji do działania oraz kontynuacji aktywnej współpracy z kluczowymi aktorami małopolskiego ekosystemu.
Małgorzata Kwiecień,Departament Nadzoru Wlaścicielskiego i Gospodarki, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego
