Nowoczesna medycyna przechodzi dynamiczną transformację dzięki wdrożeniu innowacyjnych technologii, takich jak sztuczna inteligencja (AI), telemedycyna, robotyka i technologie cyfrowe. Sztuczna inteligencja jako jedna z najbardziej biecujących technologii, znajduje coraz szersze zastosowanie w różnych dziedzinach medycyny, od diagnostyki po zarządzanie pacjentami.
Technologie medyczne XXI wieku obejmują szeroki wachlarz innowacji. Medycyna spersonalizowana, integracja technologii, medycyna genomowa, robotyzacja oraz medycyna regeneracyjna są tylko kilkoma z nich. Każda z tych technologii ma potencjał, by zrewolucjonizować opiekę zdrowotną, czyniąc ją bardziej efektywną, precyzyjną i dostosowaną do indywidualnych potrzeb pacjentów. Sztuczna inteligencja jest gałęzią informatyki zajmującą się tworzeniem systemów, które mogą wykonywać zadania wymagające ludzkiej inteligencji. W medycynie AI jest wykorzystywana do analizy obrazów medycznych, worzenia modeli predykcyjnych, wspomagania decyzji klinicznych oraz personalizacji terapii. Dzięki uczeniu maszynowemu (ML) i głębokiemu uczeniu (DL), systemy AI mogą analizować ogromne zbiory danych i wyciągać z nich wartościowe wnioski.
Między innymi Centrum Medycyny Cyfrowej i Robotyki Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum dzięki zaangażowaniu zespołu naukowców na czele z dr inż. Klaudią Proniewską, realizuje szereg projektów wykorzystujących nowe technologie w medycynie. Przykładem są technologie mieszanej rzeczywistości do wsparcia edukacji medycznej i praktyki klinicznej. Celem jednego z realizowanych projektów jest wspieranie studentów i nauczycieli medycyny poprzez wykorzystanie narzędzi mieszanej rzeczywistości m.in. do nauczania anatomii człowieka, oceny umiejętności klinicznych, nauczania procedur chirurgicznych z perspektywy pierwszej osoby, symulacji sali urazowej, czy psychologicznej oceny korzystania z rzeczywistości mieszanej. Kontakt z wirtualnym pacjentem daje studentom możliwość ćwiczenia interaktywnych umiejętności, takich jak chociażby zbieranie wywiadu od pacjenta.
Warto przybliżyć również realizację projektu, realizowanego w ramach programu „Nauka dla Społeczeństwa” NdS/II/SP/0411/2023/01 pt. „Zaawansowana edukacja medyczna w rozszerzonej rzeczywistości (edu‑ XR)”, który ma na celu opracowanie i wdrożenie systemu certyfikacji, który pozwoli na ocenę i potwierdzenie umiejętności nabytych przez użytkowników korzystających z technologii immersyjnych tj. mieszanej rzeczywistości.
Inne projekty realizowane w Centrum obejmują rozwój cyfrowych bliźniaków oraz zaawansowanych systemów do planowania i przeprowadzania interwencji chirurgicznych. Należy podkreślić, iż niezwykle ważna jest edukacja w zakresie nowych technologii w medycynie, nie tylko dla studentów ale i dla nauczycieli akademickich jak i naukowców, która powinna obejmować interdyscyplinarne podejście, łączące wiedzę z zakresu medycyny, informatyki, inżynierii i nauk o danych. W UJ CM prowadzone są innowacyjne programy edukacyjne, które mają na celu podnoszenie kompetencji kadry medycznej w obszarze wizualizacji danych medycznych z elementami AI. Dla przykładu, w roku akademickim 2024/2025, 2025/2026 oraz 2026/2027 na Uczelni będą realizowane 3 innowacyjne kierunki studiów podyplomowych promujące innowacyjność i interdyscyplinarność, integrujące różne dziedziny wiedzy i praktyki, takie jak medycyna, technologia, etyka i biznes. Studia zostaną uruchomione w ramach Projektu nr 2023/ ABM/06/00004 pt. „Innowacje w edukacji i praktyce medycznej (InnoWMed) – Podnoszenie kompetencji kadr medycznych w zakresie edukacji, medycyny translacyjnej, technik bliczeniowych, technik wizualizacji 3D z elementami Sztucznej Inteligencji”, finansowanego przez Agencję Badań Medycznych. W ramach jednego z kierunków pn. „Technologie przyszłości w zastosowaniu klinicznym”, którego kierownikiem jest dr inż. Klaudia Proniewska, uczestnicy będą zdobywać wiedzę na temat standaryzacji, pseudonimizacji i integracji danych medycznych. Program studiów obejmuje
również tworzenie trójwymiarowych modeli, począwszy od analizy danych, przez segmentację, rekonstrukcję 3D, aż po weryfikację i walidację modeli. Dzięki tym studiom słuchacze dowiedzą się jak projektować i implementować aplikacje w rozszerzonej rzeczywistości i technologiach immersyjnych dla celów medycznych.
Nie można zapomnieć, że wdrażanie nowych technologii w medycynie wiąże się z licznymi wyzwaniami etycznymi i prawnymi. Kluczowe kwestie to prywatność danych, bezpieczeństwo pacjentów oraz sprawiedliwość i transparentność algorytmów AI. Istotne jest również zapewnienie, że technologie te będą wykorzystywane w sposób odpowiedzialny i zgodny z obowiązującymi regulacjami.
Regulacje takie jak oznaczenie CE dla systemów AI wysokiego ryzyka, określają standardy jakości, bezpieczeństwa i zgodności, które muszą być spełnione, aby technologie te mogły być stosowane w praktyce klinicznej. Nowe technologie, w tym sztuczna inteligencja, mają ogromny potencjał, aby zrewolucjonizować medycynę. Od diagnostyki i leczenia po edukację medyczną, innowacje technologiczne mogą poprawić jakość opieki zdrowotnej, czyniąc ją bardziej efektywną, spersonalizowaną i dostępną. Jednak, aby w pełni wykorzystać ten potencjał, konieczne jest dalsze inwestowanie
w badania i rozwój oraz edukację medyczną, a także zwracanie uwagi na aspekty etyczne i prawne związane z wdrażaniem tych technologii.