Wykorzystanie przestrzeni kosmicznej jest aspektem, który ma coraz większe znaczenie dla wzrostu i długoterminowej stabilności regionu. Doskonale zdają sobie sprawę z tego faktu władze województwa małopolskiego, które inwestując w technologie kosmiczne inwestują w przyszłość Małopolan.
To, że branża kosmiczna w ostatnich latach rośnie w siłę, wiadomo nie od dziś. Od 2012 roku Polska jest członkiem Europejskiej Agencji Kosmicznej i od tego czasu sektor, który kiedyś był niezauważalny, rozwija się w bardzo szybkim tempie. Co za tym idzie? Branża kosmiczna odgrywa coraz większe znaczenie w gospodarce zarówno na poziomie krajowym jak i regionalnym. Wykorzystanie przestrzeni kosmicznej jest aspektem, który ma coraz większe znaczenie dla wzrostu i długoterminowej stabilności regionu. Doskonale zdają sobie sprawę z tego faktu władze województwa małopolskiego, które inwestując w technologie kosmiczne inwestują w przyszłość Małopolan. O tym, jak bardzo rozgwieżdżone i bezchmurne jest niebo nad Małopolską i co to oznacza dla tutejszych przedsiębiorców, rozmawiamy z Wicemarszałkiem Województwa Małopolskiego – Panem Józefem Gawronem.
Szanowny Panie Marszałku. Skąd pomysł na to by Małopolska inwestowała w sektor kosmiczny? Jakie znaczenie ma dla województwa ta branża?
Obserwujemy, że branża kosmiczna jest teraz w przełomowym momencie i rozwija się bardzo intensywnie a jako samorząd zdajemy sobie sprawę z faktu, że w sposób znaczący możemy przyczynić się do rozwoju dyscypliny kosmicznej. I po prostu chcemy to robić. Właśnie teraz jest najlepszy czas, by polskie firmy sektora kosmicznego (a w tym również małopolskie) koncentrowały się na komercjalizacji swoich pomysłów i realizacji celów. Chcemy ciągnąć tych przedsiębiorców do siebie i stworzyć im warunki do współpracy. Chcemy ułatwić powstawanie i dać pole do rozwoju usług kosmicznych i nowych technologii zarówno istniejącym jak i nowopowstającym przedsiębiorstwom. Chodzi nam szczególnie o takie technologie, które będą z korzyścią dla mieszkańców Małopolski. Nasze działania koncentrują się przede wszystkim na tym, by być rynkiem atrakcyjnym dla potencjalnych firm z branży i pokazać inwestorom, że mamy możliwości, zasoby, specjalistów, i że warto właśnie u nas inwestować.
Od jak dawna Województwo Małopolskie wykazuje zainteresowania branżą kosmiczną? Czy wykonano w tym kierunku już jakieś działania?
Tak. Pierwszy krok w tym kierunku wykonaliśmy w 2016 roku, gdy podpisaliśmy list intencyjny w zakresie utworzenia inkubatorów przedsiębiorczości Europejskiej Agencji Kosmicznej i wspólnych działań rozwijających przemysł kosmiczny. Podpisaliśmy go wspólnie z Politechniką Krakowską, gminą miejską Kraków i Krakowskim Parkiem Technologicznym. Na uwagę zasługuje również to, iż w ubiegłym roku dołączyliśmy do międzynarodowego stowarzyszenia „NEREUS”. Przede wszystkim jest to dla nas ogromny zaszczyt i cieszymy się, że jesteśmy jego pełnoprawnym członkiem.
Czym jest sieć NEREUS?
NEREUS to Stowarzyszenie Regionów Europejskich Wykorzystujących Technologie Kosmiczne. Powstało w 2008 roku i zajmuje się popularyzacją i rozpowszechnianiem technologii kosmicznych. Można ogólnie powiedzieć, że sieć NEREUS działa w trzech aspektach: podtrzymuje dialog międzyregionalny (tworząc swego rodzaju forum wymiany informacji i technologii), koordynuje współpracę międzynarodową oraz zapewnia dostęp do najnowszych informacji i trendów technologicznych.
Czy Małopolska jest pierwszym polskim regionem, który dołączył do sieci? Nie. Jesteśmy trzecim regionem z Polski. Do Stowarzyszenia należało już województwo mazowieckie oraz podkarpackie. Jakie europejskie regiony należą do sieci NEREUS?
Do sieci NEREUS należą 23 europejskie regiony. Jest to m.in.: Abruzja (Włochy), Apulia (Włochy), Azory (Portugalia), Bawaria(Niemcy), Bretania (Francja), Hesja (Niemcy), Madryt (Hiszpania), Nowa Akwitania (Francja) czy też Gujana Francuska (Francja). Dodam tutaj, że w Gujanie Francuskiej znajduje się kosmodrom Europejskiej Agencji Kosmicznej.
Co znaczy i jakie korzyści dla regionu daje Małopolsce partycypacja w stowarzyszeniu?
Uważamy to za bardzo ważne przedsięwzięcie dla rozwoju branży kosmicznej w Małopolsce. Dla nas przede wszystkim, jest to okazja do zaistnienia w środowisku oraz ogromna szansa i impuls do rozwoju gospodarczego całego regionu. Dzięki członkostwu, mamy możliwość rozwijania międzynarodowej współpracy, pozyskujemy i tworzymy sieć nowych kontaktów oraz to na czym nam najbardziej zależy – możemy pokazać na arenie międzynarodowej, jakie regionalne zdolności kosmiczne ma Małopolska.
Powiedział Pan ogólnie o trzech gałęziach, w obrębie których funkcjonuje stowarzyszenie. Jakie konkretne zadania realizuje sieć, i które aspekty członkostwa są szczególnie ważne dla Małopolski?
Zadania realizowane przez sieć są katalizatorami do dalszego rozwoju regionu, więc każde z nich niesie dla Małopolski wymierną korzyść. Sieć przede wszystkim zapewnia ciągłość współpracy międzynarodowej, rozpowszechnia informacje o najnowszych technologiach (również satelitarnych), koordynuje działanie programów Unii Europejskiej, dzięki czemu mamy zarówno bazę wiedzy, promocję regionu jak i łatwy dostęp do potencjalnych inwestorów. To dla nas ogromna wartość. Stowarzyszenie zajmuje się również diagnozą, ciągłym rozwijaniem zapotrzebowania na technologie kosmiczne oraz dba o to, by później te potrzeby zaspokoić. NEREUS dentyfikuje rodzaj zapotrzebowania i następnie szuka możliwości jego wsparcia. Każdy z członków stowarzyszenia ma możliwość wykorzystania usług kosmicznych na poziomie swojego regionu, a to z kolei wspomaga politykę zrównoważonego rozwoju Unii Europejskiej. W ujęciu globalnym umożliwia to nam wykorzystanie kosmicznego potencjału Europy na swoim podwórku. Dzięki zaangażowaniu sieci w projekty kosmiczne zauważamy, że coraz większą wartość mają przedsięwzięcia o znaczeniu strategicznym, współfinansowane z funduszy europejskich. Mam na myśli przedsięwzięcia wykorzystujące najnowocześniejsze technologie przestrzeni kosmicznej w regionach. Takim projektem jest np. flagowy program Copernicus4Regions.
Jaką zatem wartość ma program Copernicus4Regions?
Projekt Copernicus4Regions odznacza się dużą zauważalnością w środowisku i niesie wymierne korzyści dla regionów. Jest inicjatywą, która powstała przy współpracy Komisji Europejskiej, sieci NEREUS oraz Europejskiej Agencji Kosmicznej. Omawia metody i wskazuje jak wybrane regiony europejskie radzą sobie z popularnymi problemami i jak im przeciwdziałają. Program pokazuje też beneficjentów programu Copernicus i zachęca innych do współpracy. Dzięki niemu możemy w namacalny sposób dowiedzieć się gdzie i jak na poziomie regionalnym wykorzystywane są dane otrzymywane z satelit. Te informacje wciąż są uaktualniane i oddziałują na poprawę zrównoważenia i efektywności usług publicznych oraz coraz bardziej wpływają na świadome podejmowanie decyzji. Dzięki temu następuje poprawa polityk publicznych, a korzystają obywatele.
Czy Małopolska ma szansę stać się miejscem synergii nauki z branżą kosmiczną, w którym rozwój technologii kosmicznych będzie postępował na skalę europejską?
Tak. Myślimy poważnie o naszej przyszłości i chcemy doprowadzić do tej synergii. Obserwując politykę europejską, obecne trendy i zmiany, przestrzeń kosmiczna stała się dla nas rynkiem, na którym chcemy zaistnieć. To obszar, w którym władze publiczne mogą stworzyć warunki rozwoju dla różnego typu innowacji wprowadzanych przez przemysł i dla przemysłu. My mamy wiele walorów. Powstaje u nas wiele startupów, to u nas są inkubatory przedsiębiorczości, ośrodki badawczo‑rozwojowe, a bazą tego rozwoju są uczelnie. Małopolska słynie z tego, że w naszych szkołach wyższych kształcą się znakomici specjaliści, którzy po ukończeniu studiów współtworzą największe międzynarodowe projekty kosmiczne. To fundament, na którym chcemy zbudować solidną przestrzeń do tworzenia nowych technologii i rozwijania naszej kosmicznej przyszłości. Widzimy potencjał i musimy iść za ciosem. Dział kosmiczny to sektor multidyscyplinarny, tworzony w głównej mierze przez absolwentów takich kierunków jak automatyka, informatyka, mechanika, telekomunikacja, nawigacja, fizyka, elektronika, mechatronika, a także geografia. To kierunki, które można studiować w Małopolsce.
Czy w województwie funkcjonują już takie miejsca, w których realizowane są projekty okołokosmiczne i można przysłowiowo „sięgnąć gwiazd”? Oczywiście w znaczeniu naukowym.
Może nie dosłownie sięgnąć gwiazd, ale np. odbyć misję kosmiczną, już tak. Na Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie (w samym sercu kampusu) powstaje Centrum Technologii Kosmicznych. Tworzy się w efekcie uzyskania przez uczelnię prestiżowego tytułu Uniwersytetu Europejskiego przyznawanego przez Komisję Europejską. Ośrodek ten już od 2020 roku jest koordynatorem badań związanych z technologiami kosmicznymi oraz realizuje własne badania w tym obszarze. Obecnie czekamy tylko na ukończenie budowy siedziby. Właśnie tam powstanie m.in. swoisty habitat do przeprowadzania analogowych (czyli ziemskich) misji kosmicznych. Wyniki eksperymentów z pewnością posłużą jako wzorcowe modele doświadczeń i przyniosą wiele rozwiązań dla branży.
Następne pytanie dotyczy ścieżki zawodowej przyszłych inżynierów. Żeby mieć specjalistów z branży – należy ich wykształcić, ale najpierw muszą zdecydować o kierunku swojej kariery naukowej. Skąd więc młodzież w Małopolsce ma czerpać inspiracje do rozwoju zainteresowań branżą kosmiczną?
Staramy się, by dostęp do nowoczesnych technologii, wszelkie innowacje, postęp nauki (również branży kosmicznej) i ogólny rozwój towarzyszyły Małopolanom na każdym kroku, już od najmłodszych lat. W ostatni piątek września br., po raz 17-ty będziemy organizowali Małopolską Noc Naukowców. To nasze największe wydarzenie, które już na stałe wpisało się w kalendarz ogólnopolskich imprez popularnonaukowych. Zostało zainicjowane przez Komisję Europejską i polega na prezentowaniu przez naukowców z ośrodków badawczych eksperymentów, doświadczeń i pokazów z wielu różnych dziedzin. Koordynatorem przedsięwzięcia od samego początku jest Województwo Małopolskie, a w realizację tego projektu zaangażowanych jest blisko 40 instytucji: uniwersytetów, szkół wyższych, muzeów firm B+R i innych. Widzowie mogą wtedy poznać „od kuchni” pracę naukowca, wynalazcy czy przedsiębiorcy. Ponad 2 000 aktywności będzie czekało na dzieci, młodzież i dorosłych – ogólnie na wszystkich sympatyków nauki i samorozwoju. Chcemy trafić do każdego widza zafascynowanego technologicznymi nowinkami i naukowymi zagadnieniami (dużego i małego). Rok 2023 to także Rok Kopernikański więc 29 września podczas Nocy Naukowców w Małopolsce czekać będzie dużo niespodzianek związanych z branżą kosmiczną i odkrywaniem wszechświata, bo to temat odległy i rozległy. Już teraz zapraszam czytelników periodyku „Innowacyjny Start” 29 września na Małopolską Noc Naukowców.
Czy Małopolska Noc Naukowców motywuje do obrania kariery naukowej?
Na pewno tak jest. Noc Naukowców w Małopolsce każdego roku przyciąga dziesiątki tysięcy uczestników i jest być może pierwszą okazją w życiu dziecka gdy styka się z nauką i poznaje swoje zainteresowania i pasje. Dlatego też nasza w tym rola, by potem młodzi ludzie to rozwijali i przekuwali w sukcesy. Nasze wydarzenie jest znane z tego, że od wielu lat rodziny z dziećmi, klasy a nawet całe szkoły uczestniczą w pokazach. Wybitni specjaliści z różnych dziedzin, którzy współtworzą przedsięwzięcie współpracują również przy wielkich projektach międzynarodowych. W efekcie, każdego roku w instytucjach organizujących Małopolską Noc Naukowców są tłumy.
Rozmawiał dr Piotr Kopyciński, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie