Napaść zbrojna Rosji na Ukrainę, poza dramatyczną ceną, jaką płaci ukraińskie społeczeństwo, spowodowała także bardzo poważny kryzys energetyczny w Europie.
Bezprecedensowe podwyżki cen gazu i energii elektrycznej na rynku europejskim, sięgające kilkuset procent, niosą ze sobą poważne ryzyko recesji i długotrwałych problemów gospodarczych.
Zaprzestanie w wielu krajach produkcji nawozów sztucznych, w którym to procesie wykorzystywany jest gaz ziemny, będzie miało swoje negatywne konsekwencje dla rolnictwa. Wzrost cen żywności spowodowany wysokimi cenami nawozów, jak i ropy naftowej, będzie stymulował inflację, która w Polsce już przekroczyła poziom 16%. Niestety, część firm nie będzie w stanie funkcjonować w warunkach tak drogiej energii. Dotyczy to zwłaszcza małych i średnich przedsiębiorstw, które nie dysponują odpowiednimi zasobami finansowymi, pozwalającymi przetrwać ten trudny czas. Już obecnie obserwujemy zamykanie lokali gastronomicznych, które nie są w stanie przerzucić na klientów kosztów funkcjonowania. Związane jest to z faktem, iż część konsumentów ogranicza swoje wydatki ze względu na wysoki poziom cen, jak i z powodu konieczności spłaty coraz wyższych rat od zaciągniętych kredytów. Obecny kryzys energetyczny może również negatywnie odbić się na ośrodkach wsparcia innowacji i wyższych uczelniach. Skalę problemu najlepiej ilustruje przykład Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, którego nowe taryfy na energię elektryczną są wyższe od poprzednich o ponad 500%.
Autorka rysunków: Maja Budzyńska
Według rządowego projektu, firmy z branż energochłonnych, które ponoszą dodatkowe koszty w związku ze wzrostem cen energii elektrycznej i gazu otrzymają w latach 2022–24 około 17,4 mld zł, z czego w jeszcze w tym roku uruchomionych ma być na ten cel ponad 5 mld zł. Ograniczenie zakupów surowców energetycznych z Rosji powoduje konieczność oszczędności energii we wszystkich krajach Unii Europejskiej. Wysokie ceny energii stanowią mocny impuls proinnowacyjny w zakresie poszukiwania technologii pozwalających na oszczędności w tym zakresie. Wzrastająca rentowność inwestycji w odnawialne źródła energii stanowi naturalny stymulator koniecznych do wprowadzenia zmian.
Oszczędności energii możemy uzyskać również poprzez zmiany swoich codziennych zachowań. Pokazał to eksperyment nadzorowany przez autora a przeprowadzony w gospodarstwach domowych, w których otrzymywano w regularnych odstępach czasu graficzne informacje z prostymi poradami dotyczącymi możliwości ograniczenia zużycia energii (z których dwie zostały tu zamieszczone). Średnie zużycie energii spadło o ponad 18% w stosunku do gospodarstw, które nie otrzymywały tego typu materiałów informacyjnych. Technologie konieczne do przetrwania kryzysu energetycznego potrzebne są także w sektorze gospodarstw domowych. W Krakowie, gdzie znajduje się szereg budynków, które nie mogą być ze względów konserwatorskich ocieplone z zewnątrz, pojawia się konieczność rozwoju technologii podnoszących ich komfort energetyczny, innych niż izolacja zewnętrzna ścian.
Raport przygotowany w Uniwersytecie Ekonomicznym w Krakowie pod tytułem Koszty ogrzewania domów jednorodzinnych według źródeł ciepła – ekonomiczne i środowiskowe korzyści termomodernizacji wskazuje na korzyści ekonomiczne i środowiskowe, które mogą być osiągnięte dzięki wdrożeniu programu ocieplenia budynków w Małopolsce. Analizy pokazują, że jeszcze przed wybuchem wojny w Ukrainie, poniesione nakłady na termomodernizację zwracały się w okresie od 3–4 lat przy ogrzewaniu elektrycznym, 6 lat przy ogrzewaniu gazem ziemnym lub płynnym oraz pelletem drzewnym, czy 8 lat w przypadku pompy ciepła i węgla.
dr hab. UEK Łukasz Mamica: Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie