Powszechnie wiadomo, że w ostatnich latach fundusze europejskie dla przedsiębiorstw coraz częściej mają formę zwrotną.
Oznacza to, że zamiast bezzwrotnych dotacji firmy mogą liczyć na pożyczki korzystniejsze od tych, które oferuje sektor prywatny. Taka forma wsparcia na pierwszy rzut oka wydaje się mniej korzystna, ma jednak kilka przewag nad klasyczną dotacją. W niniejszym tekście zamierzam przyjrzeć się funduszom zwrotnym dostępnym dla polskich firm, ze szczególnym uwzględnieniem przedsięwzięć innowacyjnych wpisujących się w tematykę czwartej rewolucji przemysłowej. Zanim przejdę do omawiania konkretnych możliwości finansowania, chciałbym zwrócić uwagę na kilka kwestii ogólnych.
Dlaczego pożyczka unijna jest korzystniejsza od bankowej?
Przede wszystkim ze względu na niższe koszty. Oprocentowanie pożyczek pochodzących ze źródeł publicznych może zależeć od różnych czynników, ale z reguły jest korzystniejsze niż bankowe. Często odsetki od kapitału są jedynym kosztem (fundusz nie pobiera wtedy prowizji ani innych opłat związanych z udzieleniem pożyczki). Fundusze nie mogą też wiązać decyzji o przyznaniu pożyczki z korzystaniem z innych produktów finansowych danej instytucji. Może się więc okazać, że nawet jeśli oprocentowanie konkretnej pożyczki nie wygląda zbyt atrakcyjnie, to porównanie całości kosztów spłaty z kredytem komercyjnym wychodzi zdecydowanie na plus.
W czym pożyczka może być korzystniejsza od bezzwrotnej dotacji?
Przede wszystkim jest bardziej dostępna. Dotacje unijne są udzielane w trybie konkursowym. Najczęściej są to konkursy zamknięte (ze wskazaną datą zakończenia naboru) organizowane na przykład raz do roku. Taki tryb powoduje, że przedsiębiorca musi dostosować swój proces inwestycyjny do harmonogramu naboru wniosków i uwzględnić często długi okres oceny wniosków. W przypadku pożyczek nabory trwają dłużej a wnioski oceniane na bieżąco, dzięki czemu środki na konto trafiają dużo szybciej. Pożyczkobiorca ma też z reguły większą swobodę w planowani wydatków i mniej obowiązków sprawozdawczych.
Najpopularniejsze źródło pożyczek unijnych to Regionalne Programy Operacyjne profilowane dla każdego województwa. Pożyczek mikro, małym i średnim przedsiębiorcom udzielają instytucje finansujące, a całość systemu koordynuje Bank Gospodarstwa Krajowego pełniący rolę funduszu funduszy. Informację o ofercie na terenie danego województwa oraz adresy instytucji finansujących (czyli konkretnych funduszy pożyczkowych) znajdziemy na stronie https://pozyczkiunijne.bgk.pl/.
Oferta pożyczkowa w Małopolsce charakteryzuje się między innymi tym, że wydzielone zostały oddzielne fundusze dla firm działających do 24 miesięcy oraz starszych. Zapewnia to łatwiejszy dostęp do finansowania dla młodych przedsiębiorstw, które nie muszą mierzyć się z konkurencją ze strony bardziej doświadczonych podmiotów.
Inteligentne specjalizacje regionu
Charakterystyczną cechą małopolskich pożyczek jest też preferencyjne traktowanie firm związanych z branżami ujętymi w wykazie inteligentnych specjalizacji województwa małopolskiego. Realizacja inwestycji w jednym ze wskazanych tam obszarów jest jednym z kryteriów uprawniających do preferencyjnego oprocentowania pożyczki według tzw. stopy bazowej (w dniu pisania artykułu to 1,87% w skali roku). Inteligentne specjalizacje określone zostały w Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Małopolskiego 2014-2020, a znajdują się wśród nich takie kategorie jak: nauki o życiu, energia zrównoważona, technologie informacyjne i telekomunikacyjne, chemia, produkcja metali i wyrobów metalowych oraz wyrobów z mineralnych surowców niemetalicznych, elektronika i przemysł maszynowy oraz przemysły kreatywne i czasu wolnego. Wiele z tych kategorii zawiera w sobie działalność bezpośrednio związaną z przemysłem 4.0. Warto zwrócić uwagę choćby na takie podgrupy jak: „Nowoczesna diagnostyka i terapia”, Digital Health (tu mowa jest m.in. o automatyzacji i cyfryzacji procesów diagnostycznych), „Energooszczędne inteligentne budynki i miasta” czy „Automatyzacja i robotyka procesów technologicznych”.
Nie oznacza to, że pożyczki są tylko dla innowacyjnych firm technologicznych. Mogą z nich tez korzystać bardziej tradycyjne branże o ile planują inwestycje przyczyniające się do rozwoju firmy. Może to być np. zakup nowego sprzętu, czy rozbudowa siedziby przedsiębiorstwa. Maksymalna kwota pożyczki może wynosić nawet do 1 mln zł ze spłatą rozłożoną na 7 lat.
Różnice między regionami
Warto zwrócić uwagę na różnice między regionami. Pożyczki z poszczególnych regionalnych programów operacyjnych różnić się będą nie tylko parametrami finansowymi. Niektóre województwa przygotowały dodatkowo specjalne instrumenty finansujące nieco bardziej specjalistyczne projekty. I tak na przykład firmy inwestujące w województwie opolskim mogą skorzystać z „Pożyczki Inwestycyjnej (B+R)” na wdrażanie wyników prac badawczo rozwojowych oraz tworzenie zaplecza badawczego w ramach przedsiębiorstwa. W województwie pomorskim dostępny jest produkt „Pożyczka na innowację”, na finansowanie rozwoju realizowanego w oparciu o działalność badawczo-rozwojową. Województwo Łódzkie natomiast przygotowało fundusz „Pożyczka na Modernizację Nieruchomości”, który, zgodnie z nazwą, może finansować prace związane z nieruchomością przeznaczoną na własną działalność produkcyjną usługową lub handlową przedsiębiorstwa.
Instrumenty zwrotne
Pożyczki z Regionalnych Programów Operacyjnych nie są jedynym dostępnym źródłem taniego finansowania rozwoju firmy. Instrumentami zwrotnymi dysponuje też np. Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Bank Gospodarstwa Krajowego czy Agencja Rozwoju Przemysłu (ta ostatnia ma ofertę raczej dla większych podmiotów). O pożyczkach unijnych można się dowiadywać także w punktach informacyjnych o funduszach europejskich, warto też interesować się ofertą lokalnych instytucji otoczenia biznesu, które mogą pełnić funkcję instytucji finansujących.
Maciej Łata
Tarnowska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.
