W trzecią dekadę XXI w. świat wchodzi wobec szeregu narastających problemów, wśród których szczególnie niepokojące wydają się konsekwencje zmian klimatycznych spowodowanych działalnością człowieka, narastające nierówności społeczne i presja migracyjna.
Jednocześnie automatyzacja i robotyzacja produkcji, która uległa przyspieszeniu z powodu pandemii COVID-19, obok zakłócenia światowych łańcuchów dostaw i spadku popytu, destabilizuje rynki pracy, które oferują coraz mniej stabilne warunki zatrudnienia, zwłaszcza dla ludzi młodych. Dynamika zachodzących zmian wymusza większą elastyczność po stronie pracowników do zmiany kwalifikacji, ciągłego podnoszenia kompetencji i wykazywania się kreatywnością. Inwestowanie w kapitał ludzki poprzez kształcenie uniwersyteckie należy traktować jako zasadniczy warunek efektywnej, długofalowej polityki ekonomicznej.
Sprostanie zarysowanym powyżej wyzwaniom wymaga zaangażowania uniwersytetów w zakresie proponowania rozwiązań, nakreślania możliwych scenariuszy i ich konsekwencji, jak i kształcenia kreatywnych kadr zdolnych do samodoskonalenia i poszukiwania możliwych rozwiązań na różnych polach działania. Nowoczesny uniwersytet może spełnić stawiane wobec niego oczekiwania, jeżeli wykorzysta możliwości, jakie niesie ze sobą wielowymiarowa współpraca pomiędzy wykładowcami, studentami i szeroko rozumianym otoczeniem zewnętrznym. Jednocześnie zmiany wymagają formy kształcenia, w tym odejście od przekazywania encyklopedycznej wiedzy na rzecz pokazywania i wspólnego poszukiwania jej możliwych zastosowań i modyfikacji, szerszego wykorzystywania pracy grupowej i projektowej, a nade wszystko rozwoju kreatywności studentów. Uniwersytet realizujący tak zarysowane oczekiwania można określić mianem kokreatywnego. Kokreatywny uniwersytet porównać można do latarni, strumieniem światła wskazującej ważne społecznie i gospodarczo cele, wokół których należy koncentrować dostępne zasoby. Wiarygodność tego typu wyborów wzmacnia obecne przez wieki uznanie społeczne dla roli uniwersytetów, które sprawia, że należą one do grupy najdłużej funkcjonujących nieprzerwanie na świecie instytucji. Kokreatywny uniwersytet posiadający stabilne źródła finansowania publicznego, lub przynajmniej częściowo pochodzące z funduszy publicznych, powinien jak światło latarni wysyłać sygnał przyciągający nawet z daleka najbardziej utalentowane jednostki, które będą w stanie w kreatywny sposób rozwiązać wyzwania stojące przed współczesnym światem. Koncepcja kokreatywnego uniwersytetu stanowi podsumowanie prowadzonych badań w ostatnich latach dotyczących współpracy uniwersytetów z otoczeniem zewnętrznym, oczekiwań studentów od uniwersytetów i stopnia ich zaspokojenia oraz oceny przydatności odbytych studiów z punktu widzenia pracowników korporacji.
Szczególnym rodzajem kokreatywnej aktywności uniwersytetu, łączącej studentów, wykładowców i zewnętrznych interesariuszy są zamawiane prace studenckie. Podczas realizowanych na potrzeby konkretnych firm i we współpracy z nimi prac dyplomowych powstaje szczególny typ wiedzy. Proces jej powstawania został wysoko oceniony przez wszystkie strony zaangażowane w ich powstanie.
Międzynarodowe badania porównawcze przeprowadzone w latach 2017- 2018, obejmujące grupę 505 studentów ekonomii z 10 różnych krajów pokazały, iż w ich opinii kreatywność znalazła się najniżej pod względem wsparcia ze strony uczelni na tle pozostałych analizowanych czynników. Również badania kierowane przez autora, przeprowadzone w okresie 2019−2020 wśród 314 pracowników firm z sektora offshoringu i outsourcingu aglomeracji krakowskiej, pokazały niski stopień rozwoju kreatywności podczas studiów. Opinia tej ostatniej grupy jest o tyle istotna, iż uwzględnia zweryfikowaną poprzez pracę zawodową ocenę znaczenia kreatywności. Stanowi to czytelny sygnał, iż nowoczesny uniwersytet powinien w większym zakresie wykorzystywać dostępne metody rozwoju kreatywności, uwzględniając między innymi wykorzystanie możliwości, jakie w tym zakresie niesie ze sobą sztuka.
Wyróżnikami kokreatywnego uniwersytetu są zdolność wielopoziomowej kooperacji obejmującej relacje pomiędzy nauczycielami akademickimi i studentami, ale także szerokim gronem zewnętrznych interesariuszy. Powinien cechować go dostęp dla każdego, uzdolnionego młodego człowieka, niezależnie od zamożności jego rodziców. Będzie to prowadzić do zmniejszenia nierówności społecznych. Kokreatywny uniwersytet powinien oferować szeroki program kształcenia ustawicznego na różnych etapach życia zawodowego. Organizacja pracy w kokreatywnym uniwersytecie powinna stymulować powstawanie interdyscyplinarnych zespołów a pracownicy mieć możliwość doszkalania się w zakresie metod i technik rozwoju kreatywności. Prowadzenie zajęć w małych grupach i poczucie akceptacji dla działań, które nie zakończą się sukcesem, powinny stać się wyróżnikami kokreatywnego uniwersytetu. Więcej szczegółów dotyczących koncepcji tak rozumianej roli uczelni zawiera monografia autora pt. „The Co-creative University Evaluation, Expectations and Economic Policy Implications”, wydawnictwa Routledge.
