Myślenie i planowanie strategiczne są kluczowe z punktu widzenia długofalowego sukcesu firmy, zaś jednym z jego ważnych elementów jest proces sukcesji.
Przekazanie firmy następcom to proces, który można rozpatrywać zarówno z ekonomicznego, jak i społecznego punktu widzenia. Od wieków bowiem, ludzie pragną przekazywać swoim potomkom wyznawane przez siebie wartości i wiedzę, majątek, władzę czy pozycję społeczną.
W odniesieniu do historii polskiej przedsiębiorczości, punktem wyjścia do rozmów o sukcesji są lata 90. XX wieku, kiedy to powstała zdecydowana większość polskich przedsiębiorstw. Od tamtego czasu firmy rozwinęły się i dojrzały, a wraz z nimi ich właściciele. Dziś, ponad 30 lat później,przekazanie ich następcom i zapewnienie trwałości ich funkcjonowania, jest jednym z najbardziej aktualnych wyzwań stojących zarówno przed ich właścicielami, jak i przed całą gospodarką. Jak pokazują statystyki Ministerstwa Rozwoju, Pracy i Technologii ponad 230 tys. właścicieli MŚP ukończyło już 65. rok życia, co wiąże się m.in. z możliwością ich przechodzenia na emeryturę.
Według danych w Polsce 57% właścicieli prywatnych firm będzie chciało przekazać władzę w ciągu najbliższych 5 lat (Raport „Barometr Sukcesyjny”, Instytut Biznesu Rodzinnego,
Poznań, 2017 r.), jednak zaledwie 26% deklaruje, że posiada plan przekazania władzy (Raport „Firmy prywatne - wyzwania i możliwości 2020”, Deloitte, 2020 r.). Podjęcie kroków związanych z przekazaniem sterów młodszemu pokoleniu wymaga gruntownego przygotowania. Trzeba bowiem wiedzieć, co przekazać, komu, kiedy i w jaki sposób. Tymczasem wśród wielu firm temat przekazania władzy niejest w ogóle podejmowany, a konsekwencje nieodpowiedniego przeprowadzenia procesu sukcesji bywają niedoceniane. Przyczyn takiego stanu rzeczy można upatrywać między innymi w braku na polskim rynku dostatecznej liczby przykładów dobrych praktyk i przykładów pomyślnie przeprowadzonych sukcesji.
Dla Województwa Małopolskiego impulsem do podjęcia działań wspierających przedsiębiorców w obszarze transferu biznesu stał się międzynarodowy projekt pn. STOB regions - Sukcesja i Transfer Firm w Regionach. Jego celem jest usprawnienie procesu sukcesji w małych i średnich przedsiębiorstwach, dzięki wymianie doświadczeń i dobrych praktyk w ramach międzynarodowego partnerstwa oraz we współpracy z instytucjami z regionu. Na szczeblu międzynarodowym Małopolska podejmuje współpracę z instytucjami z Niemiec, Danii, Hiszpanii, Bułgarii, Rumunii, Słowenii, Finlandii. Tak szerokie partnerstwo międzynarodowe daje możliwość uzyskania dostępu do bazy wiedzy i dobrych praktyk państw, o dłuższej niż jednopokoleniowa, historii wolnej gospodarki. Zapewnienie ciągłości i rozwoju istniejących rentownych przedsiębiorstw, w państwach gdzie sukcesja ma już swoje pokoleniowe tradycje, jest od dawna tematem żywym i zgłębianym
Dobra praktyka zaczerpnięta z projektu STOB regions była również inspiracją dla programu Małopolska Sieć Sukcesorów, którego pilotażowa edycja zostanie zrealizowana w 2021 roku.
W oparciu o doświadczenie i rozwiązania stosowane w regionach partnerskich w obszarze wsparcia sukcesji powstała baza dobrych praktyk projektu STOB regions https://www. interregeurope.eu/stobregions/good-practices/. W zbiorze znajduje się m.in. skondensowana forma przewodnika sukcesyjnego - „Rozkład jazdy sukcesji” prezentująca wszystkie etapy tego procesu (dostępny w języku polskim na stronie https://nachfolgefahrplan.org/wp-content/uploads/2017/04/Fahrplan-Polnisch_Web.pdf). Dzięki projektom współfinansowanym przez UE, realizowanym przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości przy współpracy z PM Doradztwo Gospodarcze Sp. z o.o., również na rynku polskim jest dostępny „Przewodnik po sukcesji” (do pobrania na stronie https://www.parp.gov.pl/component/publications/publication/przewodnik-po-sukcesji-w-firmach-rodzinnych). Aktualnie wdrażana jest kontynuacja tego projektu o nazwie „Przez Sukcesję z Przewodnikiem” (https://sukcesja.org/).
Dobra praktyka zaczerpnięta z projektu STOB regions była również inspiracją dla programu Małopolska Sieć Sukcesorów, którego pilotażowa edycja zostanie zrealizowana w 2021 roku. Pierwowzór tego rozwiązania stosowany jest przez duńskiego partnera projektu - Region Danii Południowej, a jego oryginalna nazwa brzmi Local Transfer Network (https://www.interregeurope.eu/policylearning/good-practices/item/2308/generationsskiftenetvaerk-local-transfer-network/). Województwo Małopolskie w ramach otwartego konkursu ofert dofinansuje realizację programu, którego celem jest wsparcie gotowości sukcesyjnej małopolskich przedsiębiorstw. Zgodnie z założeniami w ramach programu Małopolska Sieć Sukcesorów zorganizowany zostanie cykl spotkań podnoszących wiedzę w kluczowych obszarach związanych z prowadzeniem biznesu u potencjalnych sukcesorów/ osób, które przejęły firmę w wyniku sukcesji oraz stworzone zostaną warunki do wymiany doświadczeń i nertworkingu w/w osób.
Przekazanie sterów kolejnemu pokoleniu nie jest procesem szybkim ani łatwym. Wymaga on wieloletniego przygotowania i dobrania odpowiednich narzędzi. Jednak, jak mówi Michael Altshuler - przedsiębiorca, trener biznesu i wizjoner - „Zła wiadomość jest taka, że czas leci. Dobra wiadomość jest taka, że to Ty jesteś pilotem”. Przed polskimi firmami oraz instytucjami otoczenia biznesu wciąż widnieje perspektywa czasowa, dająca szansę na skuteczne przygotowanie procesu sukcesji.
