Małopolska to tygiel szkół wyższych, posiadających różnorakie profile i specjalizacje, w których co roku proces kształcenia podejmuje ok 50 tys. osób, przybywających z Polski i świata.
Znaczący odsetek studiujących, równolegle z procesem kształcenia, podejmuje dodatkową aktywność zarobkową, zyskując doświadczenie na rynku pracy, sprawdzając swoje predyspozycje w ramach wykonywania różnorodnych zajęć. Co cieszy, większość studentów mających w planach zakończenie procesu edukacji w trakcie następnych dwóch lat, jest w stanie sprecyzować plany związane z kierunkiem rozwoju własnej kariery zawodowej.
Z badania przeprowadzonego przez Małopolskie Obserwatorium Rozwoju Regionalnego w 2016 roku, w ramach którego starano się ocenić skłonności studentów do zakładania własnej działalności gospodarczej wynika, że przejawianie postawy przedsiębiorczej, rozumianej jako rozpoczęcie pracy „na własny rachunek”, stosunkowo wysoki wśród studentów młodszych roczników, zmniejsza się wraz z zaawansowaniem procesu kształcenia. Z badanej grupa 3 014 studentów 26 uczelni, jedynie 14,6% osób realizujących ostatni rok nauki planowało, w perspektywie najbliższych dwóch lat, założyć własną firmę, a kolejne 2,7% przejąć firmę po najbliższych. Co istotne, 48,0% badanych deklarowało, że wie, gdzie szukać informacji na temat zakładania oraz wsparcia w zakresie prowadzenia własnej firmy, a połowa z grupy studentów, którzy w przyszłości rozważali możliwość założenia firmy, nie była zainteresowana uzyskaniem wsparcia przy jej zakładaniu/rozwijaniu (51,2%).
Zainteresowani prowadzeniem własnej działalności gospodarczej deklarowali przede wszystkim studenci placówek niepublicznych, kierunków niestacjonarnych. Jako bardziej przedsiębiorczy jawili się studenci zagraniczni, niż polscy. Wśród tych ostatnich, większą skłonność do prowadzenia własnej firmy przejawiali studenci ze wschodnich i południowo-wschodnich powiatów Małopolski.
Największy odsetek osób mających w planach prowadzenie działalności gospodarczej studiował w Małopolskiej Wyższej Szkole im. Józefa Dietla w Krakowie (46,2%), Wyższej Szkole Turystyki i Ekologii w Suchej Beskidzkiej (40,0%), Krakowskiej Wyższej Szkole Promocji i Zdrowia (39,2%) oraz Krakowskiej Akademii im. Frycza Modrzewskiego (37,0%). Studenci największych uczelni publicznych to grupa zdecydowanie mniej zainteresowana zakładaniem firmy.
Forma, w jakiej studenci najchętniej podjęliby pracę w okresie do 2 lat po zakończeniu studiów
(możliwość wskazania tylko jednej odpowiedzi)
Źródło: Przedsiębiorczość studentów w Małopolsce, Kraków 2018
Wśród branż najczęściej wskazywanych przez studentów jako te, w których chcieliby założyć działalność gospodarczą, znalazły się usługi zdrowotne (między innymi fizjoterapia, rehabilitacja, poradnia psychologiczna), usługi związane z branżą kosmetyczną (między innymi zakład fryzjerski, kosmetyczny, medycyna estetyczna, SPA), turystyką i gastronomią (między innymi restauracje, bary), sprzedaż. Warto zauważyć, że są to przede wszystkim te branże, w których na terenie Małopolski kształcą w dużej mierze uczelnie niepubliczne. Technologie informacyjne i komunikacja, tak ważne dla regionu ze względu na wysoki poziom innowacyjności i wykorzystania zawansowanych technologii, zostały wskazane przez stosunkowo niewielki odsetek respondentów, jednak duże zainteresowanie studentów zakładaniem firmy w ramach działalności handlowych i usługowych nie wyklucza zastosowania technologii informatycznych. Nawet, jeśli są to proste działalności, związane z handlem i usługami, to często prowadzone są one w sieci, z wykorzystaniem aplikacji mobilnych. Coraz większą część rynku zajmują usługi świadczone online, wykorzystujące dostępne lub też tworzące nowe, sprofilowane pod swoją branże rozwiązania IT.
Branże, w których studenci chcieliby założyć własną firmę
Źródło: Przedsiębiorczość studentów w Małopolsce, Kraków 2018
Zgodność profilu przyszłej firmy z kierunkiem studiów zadeklarowali wszyscy studenci, którzy chcą założyć działalność badawczą, związaną z nauką, jednak zdecydowanie częściej studenci wskazywali jako obszar aktywności zawodowej działalność nie wymagającą zaawansowanych technologii. Wynika to min. z tego, że młode osoby, które dopiero wkraczają na rynek pracy, nie mają odpowiednich funduszy na założenie firm zaawansowanych technologicznie – a takie firmy odgrywają szczególnie duże znaczenie w tworzeniu inteligentnych specjalizacji regionalnych.
Zgodność branż zakładanej w przyszłości działalności z kierunkiem studiów
Źródło: Przedsiębiorczość studentów w Małopolsce, Kraków 2018
Cechy, które najmocniej sprzyjają planom zakładania własnej firmy to:
- tradycje przedsiębiorczości w rodzinie (aż 29% studentów, w których najbliższej rodzinie ktoś prowadził firmę wiąże swoją przyszłość z prowadzeniem firmy),
- nauka w uczelni niepublicznej (31%),
- odpłatność za naukę na studiach (29%),
- nauka w trybie niestacjonarnym (27%),
- uczęszczanie na jednolite studia magisterskie (26%),
- studiowanie na ostatnich latach studiów (4. rok – 26% oraz 5. rok – 24%),
- studiowanie na kierunkach związanych z rolnictwem (25%) oraz usługami (24%).
Większość przebadanych studentów, która została proszona o uzasadnienie wyboru ścieżki kariery zawodowej polegającej na założeniu działalności gospodarczej, wskazywała na związane z nią możliwości samorealizacji, uzyskiwania satysfakcji z pracy oraz wyższych zarobków. Stosunkowo często, częściej niż dla co trzeciej osoby, wpływ na podjęcie takiej decyzji odgrywały również takie czynniki, jak nienormowany czas pracy oraz dobra atmosfera w miejscu pracy. Studenci, którzy planowali przejęcie firmy od najbliższej rodziny, wskazywali analogiczne czynniki wpływające na decyzję, inna okazywała się jedynie hierarchia najpopularniejszych odpowiedzi – najwięcej badanych podkreślało korzyść w postaci wysokich zarobków, samorealizacja i satysfakcja z pracy znalazły się na drugim miejscu. Wśród częstych wskazań wyróżnić można także dobrą atmosferę w miejscu pracy oraz podnoszenie kwalifikacji i umiejętności zawodowych.
Czynniki wpływające na chęć prowadzenia własnej firmy
Źródło: Przedsiębiorczość studentów w Małopolsce, Kraków 2018
Wśród badanych osób pragnących skupić się na zakładaniu działalności dominowało przeświadczenie, że główne korzyści dla których warto założyć własną działalność to samorealizacja i satysfakcja z pracy. Kolejno do listy dołączano takie wartości, jak wysokie zarobki, możliwość zarządzania własnym czasem pracy oraz dobra atmosfera pracy. Wydaje się, że ten zestaw wartości naczelnych dobrze obrazuje motywacje przedstawicieli generacji Millenialsów i mógłby być wykorzystany w działaniach i komunikatach promujących przedsiębiorczość wśród młodych.
Renata Kusek
Małopolskie Obserwatorium Rozwoju Regionalnego, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego
www.obserwatorium.malopolska.pl
Materiał opracowano na podstawie raportu "Przedsiębiorczość studentów w Małopolsce" (Kraków 2018, realizacja: Danae Sp. z o.o., Realizacja Sp. z o.o., Marcin Węgrzyn - pracownik Małopolskiego Obserwatorium Rozwoju Regionalnego) przygotowanego na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego.
