„The World has changed” to zdanie nie tylko otwiera wspaniałą sagę fantasy Władca Pierścieni, ale także doskonale podsumowuje otaczającą nas rzeczywistość gospodarczą, społeczną i polityczną.
Pojawiają się całkiem nowe kategorie pojęciowe i zjawiska do tej pory znane jedynie wąskiej grupie branżowych fachowców lub miłośnikom nowinek technologicznych. Wirtualna rzeczywistość (AI), rozszerzona rzeczywistość, uczenie maszynowe, sieci neuronowe, Internet rzeczy czy blockchain nie są już tylko abstrakcyjnymi wizjami przyszłości, ale coraz dynamiczniej wdzierają się w naszą rzeczywistość wpływając na procesy produkcji, zarządzanie relacjami z klientem czy obieg pieniądza. Wszystkie te zjawiska ze względu na głębokość zachodzących zmian a także tempo ich zachodzenia nie na darmo określa się mianem rewolucji 4.0. Warto jednak uściślić, że owa rewolucja nie dotyka jedynie przemysłu, ale wszystkich gałęzi gospodarki także tych, które nie są tradycyjnie utożsamiane z postępem technologicznym jak handel czy turystyka.
To krótkie wprowadzenie pokazuje skalę wyzwań i przemian jakich doświadcza świat biznesu. Rewolucja 4.0 i towarzyszące jej zmiany gospodarcze i społeczne wymuszają także na decydentach i instytucjach publicznych działania ukierunkowane na tworzenie nowych narzędzi wsparcia, dopasowania polityk publicznych do wyzwań współczesności, właściwego skierowania strumienia publicznych środków.
W tym kontekście niezwykle ważną rolę pełnią tak zwane Instytucje Otoczenia Biznesu.
Małopolska Agencja Rozwoju Regionalnego to spółka z większościowym udziałem Województwa Małopolskiego, której głównym celem jest wspieranie rozwoju gospodarczego województwa. Wiodącymi klientami MARR są przede wszystkim osoby planujące założenie działalności gospodarczej oraz przedsiębiorcy. Jest to podstawowa grupa docelowa, ale nie jedyna. Spółka wspiera także jednostki samorządu terytorialnego, organizacje pozarządowe oraz spółdzielnie mieszkaniowe i wspólnoty. Cele i funkcje MARR zostały określone w statucie spółki oraz w art. 13 ust. 2 Ustawy o samorządzie województwa, która to Ustawa definiuje czym są regionalne agencje rozwoju. Wśród celów wymienionych w statucie widnieją między innymi:
• popularyzacja przedsiębiorczości i aktywności obywatelskiej w regionie;
• udzielanie pomocy finansowej na realizację przedsięwzięć gospodarczych i społecznych;
• współdziałanie z jednostkami samorządu terytorialnego na rzecz inicjatyw społeczno – gospodarczych;
• uczestnictwo w programach europejskich;
• podejmowanie inicjatyw na rzecz tworzenia nowych miejsc pracy.
MARR tradycyjnie była postrzegana jako instytucja, która realizuje projekty europejskie, rozdziela granty oraz udziela dotacji, pożyczek i poręczeń, jednakże dynamiczne przemiany na rynku pracy, szybki postęp technologiczny i nowe wyzwania jakie stawia rewolucja 4.0 są bodźcem do przemodelowania oferty oraz stworzenia narzędzi wsparcia adekwatnych do aktualnych potrzeb.
Wśród głównych wyzwań przed jakimi stoi (mało)polska gospodarka należy wymienić:
- Niedostateczny poziom inwestycji w badania i rozwój- mimo pozytywnych sygnałów jakimi są zwiększenie liczby podmiotów prowadzących działalność B+R, zmiany struktury nakładów (ponad 50% środków finansujących B+R pochodzi obecnie z sektora przedsiębiorstw) i zwiększającego się odsetka pracowników B+R w ogólnej liczbie pracujących to Polska nadal jest klasyfikowana w grupie umiarkowanych innowatorów.
- Niechęć do wychodzenia na rynki zagraniczne- ze względu na stosunkowo duży rynek zbytu jakim jest Polska wielu przedsiębiorców nie widzi potrzeby szukania nowych rynków docelowych, problemem jest również nadal niski stopień przetworzenia produktów czy śladowy udział polskich przedsiębiorstw w międzynarodowych przetargach.
- Problemy z wykwalifikowaną kadrą (niedostosowanie struktury kształcenia do potrzeb, niechęć przedsiębiorców do angażowania się w proces kształcenia) - jest to jeden z najbardziej palących problemów, sygnalizowanych przez firmy. Brak kadry wytwarza presję płacową, co z jednej strony jest sygnałem pozytywnym dla pracowników, z drugiej jednak świadczy o stopniowej utracie przewagi konkurencyjnej jakie dają niskie koszty pracy.
- Niedomagania polityki klastrowej.
- Uzależnienie od środków publicznych.
Biorąc pod uwagę powyższe wyzwania, obejmując w lutym 2019 roku funkcję w zarządzie Małopolskiej Agencji Rozwoju Regionalnego stanęliśmy jako nowy zarząd przed koniecznością przemodelowania działania instytucji i przygotowania oferty, która byłaby odpowiedzią na obecne bolączki. Problem bezrobocia i wszelkie programy aktywizacyjne, choć nadal potrzebne w pewnym zakresie, straciły już na znaczeniu. Bezrobocie dla województwa małopolskiego w IV 2013 roku wynosiło blisko 12% podczas gdy w 2018 roku było to już 4.7%.
Wśród propozycji MARR warto wymienić następujące działania:
- Centrum Business in Małopolska- obecnie procedowana jest nowa umowa między MARR, Krakowskim Parkiem Technologicznym i Urzędem Marszałkowskim, której celem jest stworzenie front office dla eksporterów i inwestorów, które miałoby być pierwszym punktem kontaktowym dla przedsiębiorców pragnących rozszerzać działalność. Zmiany w istniejącym od kilku lat CEBIMIE mają przede wszystkim polegać na zwiększeniu efektywności obsługi przedsiębiorców i stworzeniu jednego punktu łączącego różne instytucje, który kierowałby przedsiębiorcę do właściwej z nich po zapoznaniu się z jego potrzebami. MARR będzie pełnić rolę wspierającą dla małopolskich eksporterów. Pozyskany ze środków Regionalnego Programu Operacyjnego projekt Power up 2 pozwoli na uczestnictwo małopolskim firmom w targach i wydarzeniach za granicą i nawiązywanie kontaktów handlowych.
- Projekty Związane z podnoszeniem kwalifikacji pracowniczych – odpowiedzią na niedomagania rynku pracy w zakresie dostępności wykwalifikowanych pracowników i potrzebę zwiększenia skali tzw. kształcenia ustawicznego są bony rozwojowe oraz bony na doradztwo czyli współfinansowanie wszelkiego rodzaju szkoleń zawodowych, kursów czy studiów podyplomowych.
- Projekty związane z doradztwem HR - planujemy kontynuować i rozszerzać programy mające na celu pomoc w tworzeniu strategii zarządzania personelem. Przede wszystkim chodzi o wsparcie w zakresie współpracy ze szkołami zawodowymi i pozyskiwaniu młodocianych pracowników, ale także zatrzymywaniu na rynku pracy doświadczonych pracowników w wieku emerytalnym poprzez doradztwo oraz wsparcie poprawy warunków pracy.
- Programy Europejskie H2020 oraz Interreg związane z wdrażaniem rozwiązań z zakresu przemysłu 4.0, tworzeniem platformy wymiany doświadczeń czy wsparciem dla przedsiębiorców pragnących startować w przetargach europejskich.
Będziemy również kontynuować bardzo efektywne narzędzia wsparcia jak:
- pożyczki na założenie i rozwój działalności;
- poręczenia;
- fundusze kapitałowe dla start upów i spin offów;
- doradztwo biznesowe, prawne, finansowe;
- wsparcie w pozyskiwaniu funduszy europejskich;
- wsparcie dla licznych projektów niekomercyjnym w całym województwie małopolskim (wydarzenia kulturalne, sportowe, edukacyjne).
Ważnym punktem do dalszych analiz jest również dotarcie z ofertą i wsparciem do mniejszych ośrodków na terenie całego województwa, zacieśnienie współpracy z partnerami w regionie (JST, samorząd gospodarczy, instytucje otoczenia biznesu). Rzeczywistość gospodarcza wokół nas się zmienia i naszym celem jest zrozumienie potrzeb oraz stworzenie adekwatnych dla nich rozwiązań, a wszystko w celu rozwoju naszej małej ojczyzny Małopolski.
Małgorzata Popławska
Prezes Zarządu
Małopolska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.