Zmiany klimatu, spowodowane wzrostem poziomu emisji gazów cieplarnianych, są jednym z największych zagrożeń współczesnego świata.
Zmiany klimatu, spowodowane wzrostem poziomu emisji gazów cieplarnianych, są jednym z największych zagrożeń współczesnego świata. Ekstremalne zjawiska pogodowe w postaci fal upałów, susz, powodzi, braku wody pitnej, nawałnic połączonych z gradobiciem i trąbami powietrznymi - mają coraz większy wpływ na środowisko, gospodarkę oraz zdrowie i życie mieszkańców Małopolski. Odpowiedzią na wyzwania związane z potrzebą ograniczenia postępujących zmian klimatu i konieczności dostosowania się do nich, jest projekt LIFE-IP EKOMAŁOPOLSKA „Wdrażanie Regionalnego Planu Działań dla Klimatu i Energii dla województwa małopolskiego”. Projekt rozpoczął się w styczniu 2021 roku, ajego zakończenie zaplanowanejest na rok 2030.
Ambitne cele
Nadrzędnym celem Projektu jest pełne wdrożenie działań określonych w Regionalnym Planie Działań dla Klimatu i Energii. Dokument został przyjęty przez Zarząd Województwa Małopolskiego w dniu 18 lutego 2020 r. Małopolska jest pierwszym w Polsce województwem, które przyjęło dedykowany plan działań w zakresie przeciwdziałania i adaptacji do negatywnych skutków zmian klimatu. Kilka lat temu Małopolska wyznaczyła kierunki działań w zakresie poprawy jakości powietrza, przyjmując prekursorskie w skali kraju uchwały antysmogowe. Dziś chce wyznaczyć prekursorskie kierunki działań w zakresie klimatu.
Budowanie potencjału
Jednym z kluczowych elementów w zakresie działań klimatycznych, jest wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych. Dlatego, w ramach Projektu opracowane zostaną mapy lokalnego potencjału OZE z kalkulatorem doboru instalacji. Narzędzie to ma ułatwić dokonanie świadomego wyboru inwestycji OZE w konkretnej lokalizacji (zasugeruje najbardziej odpowiednią technologię, oszacuje koszty oraz dostarczy informacji o możliwych źródłach finansowania). Mapy potencjału OZE przydadzą się nie tylko przy podejmowaniu indywidualnych decyzji dotyczących inwestycji w OZE, ale również przy planowaniu gminnych, powiatowych i regionalnych strategii i planów. Do głównych zadań Projektu będzie należało również przygotowanie i wdrożenie ogólnokrajowego programu szkoleniowego dla instalatorów, nadzoru budowlanego, inspekcji handlowej i uczniów szkół technicznych. Efektem szkoleń ma być stymulacja rozwoju rynku OZE oraz wzrost wykorzystania technologii nisko- i zeroemisyjnych wraz ze wsparciem procesu eliminacji urządzeń grzewczych, które nie spełniają aktualnych norm środowiskowych.
Budowanie kompetencji
Aby wzmocnić realizacje działań określonych w Regionalnym Planie Działań, koniecznejest zbudowanie kompetencji na poziome regionalnym i lokalnym. W tym celu, w ramach Projektu przewidziano utworzenie Regionalnego Centrum Kompetencji. Centrum ma zapewniać stałe wsparcie (zapewniającego zaplecze techniczne w postaci narzędzi IT, wzorcowych dokumentów, analiz ekspertów, wytycznych i opracowań) i szkoleń dla przedstawicieli powiatów i gmin. W ramach Centrum przygotowane zostaną również projekty pilotażowe (m.in. w zakresie klastrów energii oraz obszarów zrównoważonych energetycznie) oraz projekty, które będą ubiegały się o dofinansowanie ze środków Funduszu Sprawiedliwej Transformacji. Kluczowym elementem Projektu jest utworzenie sieci doradców ds. klimatu i środowiska w 21 małopolskich powiatach. Będą oni współpracować z Urzędem Marszałkowskim, a na poziomie lokalnym z gminami. Głównym zadaniem doradców będzie włączenie działań klimatycznych do lokalnych dokumentów strategicznych (powiatowych i gminnych), ubieganie się o finansowanie oraz pomoc gminom w pozyskaniu zewnętrznych środków (na instalacje OZE, termomodernizację budynków, budownictwo niskoemisyjne, zrównoważony transport, itp.) oraz prowadzenie lokalnych kampanii informacyjno-edukacyjnych w zakresie ograniczenia zmian klimatu.
Wzrost świadomości
Niska świadomość społeczna na temat instalacji OZE, efektywności energetycznej, zrównoważonej mobilności oraz zapobiegania i ograniczania produkcji odpadów, stanowi istotną barierę dla skutecznego wdrożenia działań klimatycznych. Aby usunąć tę barierę, w ramach realizacji Projektu przeprowadzone zostaną zakrojone na szeroką skale kampanie medialne, edukacyjne i informacyjne mające na celu zwiększenie świadomości społecznej nt. odpowiedzialności człowieka za kryzys klimatyczny oraz konieczności podjęcia pilnych działań na rzecz ochrony klimatu.
Współpraca
Skuteczne wdrożenie powyższych działań będzie wymagało współpracy i pełnego zaangażowania wszystkich Partnerów Projektu. Dlatego jednym z głównych jego działań będzie wymiana doświadczeń i stworzenie platform transferu wiedzy pomiędzy wszystkimi kluczowymi interesariuszami na szczeblu regionalnym, krajowym i międzynarodowym.
Kwota przewidziana na realizację zadań Projektu to ponad 16 mln EURO (ok. 70 mln PLN). Działania finansowane będą ze środków unijnych Programu LIFE, Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz wkładu własnego Partnerów.
Doradca ds. klimatu i środowiska podczas szkolenia organizowanego w ramach Centrum Kompetencji
Doradcy ds. klimatu i środowiska zatrudnieni w małopolskich powiatach
dr Justyna Mazurkiewicz
Kierownik Zespołu Klimatu
Departament Środowiska, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego