Przedsiębiorcy to grupa, do której skierowana jest spora pula środków z funduszy europejskich. Nie inaczej jest w obecnie trwającej perspektywie finansowej. Większość pieniędzy przyznawanych będzie jednak
w formie pożyczek, a nie dotacji. Sporo rozwiązań z lat poprzednich będzie kontynuowanych, ale pojawi się też kilka nowości.
Już w poprzedniej perspektywie finansowej funduszy unijnych (lata 2014-2020) duży nacisk położony był na instrumenty zwrotne, czyli pożyczki. W obecnej perspektywie, zaplanowanej do roku 2027 kontynuowany będzie mechanizm dystrybucji środków przez wybierane w drodze przetargu fundusze pożyczkowe. Operatorem systemu jest Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK), który we współpracy z poszczególnymi województwami dokonuje wyboru instytucji pożyczkowych posiadających odpowiednie doświadczenie i zasoby a także określa zasady udzielania pożyczek. Wybrane fundusze zajmują się naborem wniosków pożyczkowych, ich oceną, wypłacaniem i rozliczaniem środków. Prowadzą też działania informacyjne i promocyjne w swoich regionach.
W poprzednich latach funkcjonowały dwa podstawowe fundusze pożyczkowe dla małopolskich mikro, małych i średnich przedsiębiorstw. Jeden z nich skierowany był do firm działających nie dłużej niż dwa lata (tzw. pożyczki dla start-upów), a drugi dla bardziej doświadczonych przedsiębiorców. Oprocentowanie pożyczek było zróżnicowane. Zależało m.in. od lokalizacji firmy (im „trudniejszy” obszar działalności tym niższe odsetki), czy branży (preferencje dla firm działających w ramach tzw. inteligentnych specjalizacji województwa małopolskiego). W każdym przypadku pożyczki były zdecydowanie korzystniejsze od komercyjnej oferty banków, a przede wszystkim ich oprocentowanie było stałe, dzięki czemu pożyczkobiorcy nie odczuli wzrostu stóp procentowych.
Mechanizm ten sprawdził się na tyle dobrze, że został wykorzystany do dystrybucji pomocy dla firm dotkniętych skutkami epidemii COVID-19. W ramach programów pomocowych dla firm fundusze udzielały pożyczek w większości nieoprocentowanych.
Co nowego w pożyczkach?
W nowej perspektywie finansowej (2021-27) zaplanowano pięć instrumentów finansowych. Zdecydowanie najważniejszym z nich będzie instrument funkcjonujący na razie pod nazwą „Inwestycje rozwojowe przedsiębiorstw”. Z dokumentów programowych wynika, że będzie to kontynuacja pożyczek przeznaczonych dla małopolskich firm, ale już bez wydzielonej puli środków dla start-upów. Młode firmy będą za to mogły liczyć na niesprecyzowane jeszcze preferencje. Środki z pożyczek będzie można przeznaczyć m.in. na:
- rozbudowę przedsiębiorstw, rozwój produktu lub usługi, zwiększenie skali prowadzonej działalności,
- wprowadzenie na rynek nowych lub ulepszonych produktów/usług, zdobywanie nowych rynków zbytu,
- wprowadzenie innowacji produktowej i procesowej, w tym wdrożenie wyników prac badawczo-rozwojowych.
Możliwe będzie także finansowanie kapitału obrotowego przedsiębiorstwa pod warunkiem powiązania z działalnością inwestycyjną.
Nowością będzie to, że o pożyczkę będą mogły ubiegać się nie tylko mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa, ale też firmy typu mid-caps i small mid-caps. Są to przedsiębiorstwa zatrudniające więcej niż 250 pracowników, ale nie przekraczają wskaźników finansowych kwalifikujących je do kategorii dużych firm. Konkurencja o środki może być więc nieco większa.
Kiedy piszę ten tekst, szczegółowe warunki pożyczek nie są jeszcze znane. Z pewnością warunki ich uzyskania będą korzystniejsze niż kredyty komercyjne w bankach. Szczegóły poznamy, kiedy Bank Gospodarstwa Krajowego wybierze instytucje udzielające pożyczek.
Wsparcie dla oszczędzających energię
Nowością w obecnej perspektywie finansowej będą fundusze pożyczkowe na wydatki związane z poprawą efektywności energetycznej przedsiębiorstw. Jeden z funduszy poświęcony będzie głębokiej modernizacji energetycznej. Małopolskie firmy będą mogły ubiegać się o pożyczkę na termomodernizację swoich budynków (w tym docieplenie przegród, wymiana okien i drzwi, wymiana oświetlenia na energooszczędne), ale też na inwestycje czyniące działalność przedsiębiorstwa mniej energochłonną. Możliwe będzie finansowanie technologii efektywnych energetycznie w procesach wytwórczych przedsiębiorstwa, (w tym przebudowa lub wymiana instalacji technologicznych oraz ciągów transportowych linii produkcyjnych), czy technologii odzysku energii wraz z systemem wykorzystania energii ciepła odpadowego powstającego w procesach przemysłowych. Możliwe będzie też zastosowanie odnawialnych źródeł energii.
Warunkiem skorzystania ze wsparcia będzie uzyskanie oszczędności energii pierwotnej nie niższej niż 30%. Im wyższy efekt ekologiczny, tym warunki wsparcia mogą być korzystniejsze. Wnioskodawca będzie musiał dysponować audytem energetycznym, który będzie określał zakres inwestycji.
Wciąż są szanse na dotację
Dominacja instrumentów finansowych nie oznacza, że przedsiębiorcy nie będą mogli liczyć na dotacje. Będą one jednak ukierunkowane na precyzyjne obszary. Na pewno możliwe będzie uzyskanie wsparcia związanego z prowadzeniem prac badawczo-rozwojowych oraz wdrażaniem ich wyników do prowadzonej działalności. Firmy, które chciałyby rozwinąć własną działalność B+R będą mogły także otrzymać wsparcie na stworzenie lub rozwinięcie swojej infrastruktury badawczej. Planowane jest także dalsze wspieranie przedsiębiorstw wchodzących ze swoimi produktami i usługami na rynki zagraniczne. Nowością był zakończony już konkurs na cyfryzację działalności gospodarczej oraz zastosowanie rozwiązań z zakresu przemysłu 4.0. Pewną pulę środków dla firm z obszarów wiejskich będą miały też do dyspozycji lokalne grupy działania. Ciekawym rozwiązaniem są też bony rozwojowe na sfinansowanie usług szkoleniowych i doradczych.
Oprócz wyżej wymienionych, pojawiać się będą z pewnością także inne formy wsparcia. Przedsiębiorcy myślący o rozwoju powinni śledzić informacje publikowane na stronach internetowych poświęconych funduszom europejskim lub skontaktować się z punktami informacyjnymi udzielającymi informacji o możliwościach uzyskania wsparcia. Z pewnością większość znajdzie coś dla siebie.
Maciej Łata
Tarnowska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.,